Merhaba
Asgari ücret nasıl belirlenir? sorusunun cevabına geçmeden evvel bu soruda muhatabın kim olduğunun net olarak belirlenmesi gerekir. Hepimizin bildiği bir asgari ücret tanımı mevcuttur. Fakat bu tanımda bazı eksiklikler olduğu aşikardır. Muhatabının ve tanımının net olarak cevabını verebilirsek ki bu yazının amacı budur. Bulduğumuz cevaplara Asgari ücret nasıl belirlenir sorusunun cevabını izah etmeye çalışabilirim
Asgari ücret çalışanların 1 ay boyunca çalışan bir işçinin emek hakkıdır. Tam olarak emek hakkı diyemeyiz. Bu hususla ilgili asgari ücret nasıl hesaplanmalı başlıklı yazımızı kesinlikle okumanızı tavsiye ederim. İşçi kavramı ülkemizde farklı statüler için kullanılan bir üst başlıktır. Üst başlık olarak işçi tanımı iki alt başlığa ayrılır.
- Devlet/ belediye kurumlarında çalışan işçiler
- Özel sektöre ait işyerleri ve firmalarda çalışan işçiler.
İlk seçeneklerde olan işçi kardeşlerimiz emeklerinin karşılığı olan ücretleri ve hakları asgari ücretten fazla olduğu için bu kapsamda maalesef sayamıyorum. Bu kapsama almama işi tanımın tam olarak tespit edilebilmesi amacıyla yapılmıştır. Herhangi bir kişisel veya statü olarak ayrımda bulunmak amacıyla değildir.
İkinci seçenekteki çalışan emektar kardeşlerimiz bu tanım için en uyumlu kitledir.
O zaman asgari ücret nasıl belirlenir? sorusuna cevabı ararken muhatabımızın kim olduğu tespit etmiş olduk. Şimdi de asgari ücret tanımı tekrardan nasıl yapmamız gerekiyor onu inceleyelim.
Benzer tanımlar olsa da en etkileyicisi olması adına asgari ücret;
Haftalık 45 saat çalışma sürelerine uygun olarak çalışan ve 30 gün üzerinden hesaplanan, haftada 1 gün haftalık izin bedelinin içinde olup; içinde mesai, fazla çalışma diğer hiç bir ücretin bulunmadığı vergileri devlete ödendikten sonra işçinin eline net olarak geçen hakkıdır. İş hayatında asgari ücret işçilerin alacağı en düşük ücret olup daha düşük ücrete çalıştırılma yasal olarak suçtur.
Hayatımızda her işe başlayan işçiye ödenen asgari ücret ve işverenler tarafından delik deşik edilerek kullanılan yasal kaçış mekanizmasıdır. Bu biraz sert olmadı mı? diye soracak olursanız ellerinden gelse bedavaya çalıştırıp işçiye emeğinin hakkını vermeyecek bir çok işyeri ülkemizde mevcuttur. Bu işyerlerini iş ilanlarından bulabilirsiniz. En basitinden bir kaç ilan hakkında bazı bilgiler paylaşmak isterim. İş arayan ve mevcutta bulunan cv tüccarlığı yapan sitelerde yayınlanmış ilanlara hepimiz denk gelmişizdir. Bu ilanlarda şöyle başlıklar yer almaktadır.
İş ilanlarında olan gariplikler
- 2-2-2 çalışma siteminde güvenlik personeli aranmaktadır.
- Kendi akıllı cep telefonu olan eleman aranmaktadır.
- İşçi aranıyor çalışma şartları hafta da 6 gün 8-18 arası çalışma var. iş olduğunda mesai yapılmakta. hakları ise asgari ücret + yemek + yol( personel servisi) toplamda elinize geçecek olan ücret 2900 tl ( asgari ücret 2021 olarak ifade edilmiştir)
- Gündelik olarak çalışacak işçi aranmaktadır. net ücret 100 TL’dir.
gibi ilanlar emek sömürücüsü vampir rolüne uyum sağlamış işverenlerin cv tüccarlığı yapan sitelerde yayına aldıkları benzer ilanlardandır. Bu işyerlerinin arasında maalesef kurumsal olarak bilinen birçok firmada mevcuttur
Doğru iş ilanı nasıl olmalı yazımızı buradaki linkten ulaşarak okuyabilirsiniz. İş arayan herkesin kesinlikle okuması gereken bilgiler içermektedir.
Ayrıca vardiya sistemlerinin neden yasaya uygun olmadığı anlayan yazımıza da burada bulunan linkten ulaşabilirsiniz.
Asgari ücret nasıl belirlenir ? sorusunun resmiyetteki yeri
Yukarda belirlediğimiz gayri resmi tanımdan sonra asgari ücretin resmi tanımını içeren yazıyı da burada belirteyim. Kaynakça 1
“”Ücrette Eşitlik İlkesi
Madde 5 — (Değişik:RG-19/4/2014-28977)
Asgari ücretin belirlenmesinde dil, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ile benzeri sebeplere dayalı herhangi bir ayrım yapılamaz.
Ücretin Belirlenmesi
Madde 6 — Komisyon, asgari ücreti bütün işkollarını kapsayacak şekilde belirler. Ücretin, bir günlük olarak belirlenmesi esastır. Aylık, haftalık, saat başına, parça başına veya yapılan iş tutarına göre ücret ödenen durumlarda gerekli ayarlamalar buna göre yapılır.
Ücretin Belirlenmesindeki Esaslar
Madde 7 — (Değişik:RG-19/4/2014-28977) Ücret en geç iki yılda bir olmak üzere belirlenir. Komisyon, ücretin belirlenmesinde; ülkenin içinde bulunduğu sosyal ve ekonomik durumu, ücretliler geçinme indekslerini, bu indeksler yoksa geçinme indekslerini, fiilen ödenmekte olan ücretlerin genel durumunu ve geçim şartlarını göz önünde bulundurur.“”
Asgari ücreti belirleme komisyonunda kimler yer alır?
Mezvuata göre ;
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Komisyonun Kuruluşu, Görev, Yetki ve Sorumluluğu
Komisyonun Kuruluşu ve Toplantı Esasları
Madde 8 — Komisyon; Bakanlığın tespit edeceği üyelerden birinin başkanlığında;
a) Bakanlık Çalışma Genel Müdürü veya yardımcısı,
b) Bakanlık İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü veya yardımcısı,
c) Devlet İstatistik Enstitüsü Ekonomik İstatistikler Dairesi Başkanı veya yardımcısı, (İşgücü, Hizmetler, Fiyat İstatistikleri ve İndeksler Dairesi Başkanlığı)
d) Hazine Müsteşarlığı temsilcisi,
e) Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığından konu ile ilgili dairenin başkanı veya yetki vereceği bir görevli,
f) Bünyesinde en çok işçiyi bulunduran en üst işçi kuruluşunun değişik işkolları için seçeceği beş temsilci,
g) Bünyesinde en çok işvereni bulunduran işveren kuruluşunun değişik işkolları için seçeceği beş temsilciden,
kurulur.
Komisyon, Bakanlığın çağrısı üzerine toplanır ve Bakanlıkça hazırlanan gündeme göre çalışır.
Komisyon, en az on üyenin katılımı ile toplanır ve oylarının çoğunluğu ile karar verir. Karara katılmayan üye, isterse katılmama gerekçesini belirtir. Oyların eşitliği halinde, Başkanın bulunduğu taraf çoğunluğu sağlamış sayılır. Komisyonun her toplantıda aldığı kararlar karar defterine yazılır ve başkan ve üyelerce imzalanır.
Komisyonun ücretin belirlenmesine ilişkin kararı kesindir. Bu kararın, toplanan bilgi ve belgelere göre hazırlanacak bir gerekçeye dayandırılması zorunludur.
Asgari ücret tespit komisyonunda bulunanları inceleyelim. Bu incelemenin sebebi ise muhatap ve tespit arasında kurulması gereken ilişkinin kurulabilmesidir.
Öncelikle devletin gönderdiği 5 kişilik ekibi inceleyelim.
- a) Bakanlık Çalışma Genel Müdürü veya yardımcısı,
- b) Bakanlık İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü veya yardımcısı,
- c) Devlet İstatistik Enstitüsü Ekonomik İstatistikler Dairesi Başkanı veya yardımcısı, (İşgücü, Hizmetler, Fiyat İstatistikleri ve İndeksler Dairesi Başkanlığı)
- d) Hazine Müsteşarlığı temsilcisi,
- e) Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığından konu ile ilgili dairenin başkanı veya yetki vereceği bir görevli,
Görevleri gereği bu kişilerin tamamı devlet memurudur.
Üst düzey yöneticisi konumunda olan bu kişilerin maaşları ve sosyal hakları göz önünde bulundurulduğunda asgari ücrete uzaktan yakından alakası olmayan kişiler olduğu açıktır. Asgari ücret nasıl belirlenir? sorusuna cevap arayan ilk grup olan kişilerin bu konu ile ilgili olarak kesinlikle uyum sağlamadıkları açıkça bellidir.
Öncelikle aldıkları sosyal hakları ve destekleri öğrenmek için işçi memur arasındaki farklar başlıklı yazımızı kesinlikle okumalısınız. Lİnki burada yer almaktadır.
Yukarda belirtilmiş olan kişilerin almış oldukları maaşları güncel bir haber sitesinden aldığım veriye göre inceleyelim. Kaynakça 2
- d) Hazine Müsteşarlığı temsilcisi, Müsteşar (1/1) 9587,2 tl
- a) Bakanlık Çalışma Genel Müdürü veya yardımcısı, b) Bakanlık İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü veya yardımcısı, Genel müdür (1/1)13,839 tl
- c) Devlet İstatistik Enstitüsü Ekonomik İstatistikler Dairesi Başkanı veya yardımcısı, (İşgücü, Hizmetler, Fiyat İstatistikleri ve İndeksler Dairesi Başkanlığı) Daire başkanı 11268 tl
- e) Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığından konu ile ilgili dairenin başkanı veya yetki vereceği bir görevli, gelir uzmanı 6409 tl
Asgari ücret nasıl belirlenir? tespit komisyonunda görevli olan diğer grupların inceleyelim. Kaynakça 3
güncel haber kaynağında yer alan bilgiye göre
“”ASGARİ ÜCRET KOMİSYONU ÜYELERİ KİMLER?
Asgari ücreti, yasa gereği 5’er işçi, işveren ve devlet temsilcisi olmak üzere 15 kişiden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu belirliyor. Bu komisyonda, işveren tarafını Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), işçi tarafını ise en fazla üyeye sahip konfederasyon olduğu için Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) temsil ediyor.””
Tisk Türkiye işveren sendikaları konfederasyonu
Belki de bu grup arasında en doğal olanıdır.
Patronlar kulübünün en üst düzeydeki temsilcileri mutlak hakimiyetlerini devlete iletmesi amacıyla ellerinde dosya ile gelirler. tespit komisyonuna katılımlarında tek amaç ve hedefleri en kaba ifadeyle aşağıdaki cümleyi devlet yetkililerine iletirler
“”Patron bundan fazlasını uygun görmedi “”
derler
Türk iş Türkiye işçi sendikaları konfederasyonu
Sendika başkanlarının maaşlarına ilişkin olarak güncel sitede yayınlanmış veriye göre 20 bin lira ile 50.000 tl arasında değişen rakamlar olduğunu yer almaktadır. Kaynakça 4
Diyebilirsiniz ki başkanların ve memurların alığı maaşlar bizi ilgilendirmez. başka detaylar var mı diye merak edebilirsiniz.
Asgari ücret nasıl belirlenir? meselesi üzerine tespit komisyonunda yer alan temsilcilerin hiçbirisi yukarda belirttiğim muhatabın hakkını savunmayan temsilciler.
Türk işin konfederasyonluk yaptığı sendikaların tamamı devlet bünyesinde çalışan işçilerin ve memurların haklarını aramak üzere kurulmuş olan sendikalardır. Kaynakça 5
Şimdi size soruyorum. gerçekten yukarda geçen tespit komisyonunun Asgari ücret alan işçi kardeşimin hakkını savunabileceğine inanıyor musunuz?
Bu konu ile hemen buradaki anketi cevaplamanızı önemle rica ediyorum.
Kaynakça
- 1 https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5454&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
- 2 https://www.haberturk.com/mustesar-maasi-2020-mustesar-maasi-ne-kadar-oldu-iste-zam-orani-2555230-ekonomi
- 2 https://www.haber7.com/yasam/haber/2977541-memur-maas-zammi-tablosu-belli-oldu-ogretmen-polis-imam-muhendis-avukat-hizmetli/?detay=2
- 3 https://www.sabah.com.tr/ekonomi/2020/12/15/asgari-ucret-tespit-komisyonu-toplantisi-ne-zaman-saat-kacta-asgari-ucret-komisyonu-uyeleri-kimler
- 4 https://www.memurlar.net/haber/861132/sendika-baskani-30-ile-50-bin-arasinda-maas-aliyor.html#:~:text=Hak%2D%C4%B0%C5%9F%20Genel%20Ba%C5%9Fkan%20Yard%C4%B1mc%C4%B1s%C4%B1,bin%20lira%20aras%C4%B1nda’%20oldu%C4%9Funu%20s%C3%B6yledi.
- https://www.gunboyugazetesi.com.tr/sendika-baskaninin-maasi-milletvekili-maasini-gecti-27582h.htm
- 5 http://www.turkis.org.tr/Sendikalarimiz-di68